Niewątpliwie tsunami należy do grupy żywiołów, nad którymi człowiek nie potrafi zapanować. Niesie ono zamęt i zniszczenie ogromnych rozmiarów. Jest doskonałym przykładem, jak bardzo istota ludzka jest bezsilna wobec potęgi Matki Natury. Co to jest Tsunami ??? – jednym słowem – horror – zabija – chociaż jest niespotykanie piękne w swoim złowieszczym zabijaniu ludzi.
Tsunami – to dużych rozmiarów fale oceaniczne wywołane podmorskim trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu, osuwiskiem ziemi lub „cieleniem” się lodowców ( „ cielenie lodowców” to proces odrywania się od czoła lodowca brył lodu pod wpływem siły ciężkości – w powietrzu – lub siły wyporu – pod powierzchnią wody. Bryły lodu mają bardzo zróżnicowane rozmiary – od drobnych okruchów po góry lodowe o powierzchni nawet setek kilometrów kwadratowych). Zjawisko to teoretycznie mogłoby być – i chyba może jest … spowodowane też przez upadek meteorytu – co też jest odnotowane w historii naszego globu – jedna z wersji mówi, że przez upadek
meteorytu wyginęły dinozaury … i zaczął się inny świat dla naszej ziemi – Homo Sapiens – czyli my – ludzie. Wtedy jeszcze ludzi nie było – ale było życie – które kształtowało się w dziwaczny i niezrozumiały sposób… ale dziś jesteśmy tego namacalnym przykładem – jesteśmy. Choć kwestią czasu jest tylko to – że zginiemy. I sami jesteśmy sobie winni.
Tsunami – choć nazywane jest „wielką falą”, tak naprawdę to seria fal, z których jedna ma charakter dominujący – jest najwyższa i sieje największe spustoszenie. Może mieć (średnio) do 40 metrów wysokości – to potężna siła – zabija wszystko jak uderzy w naszą ziemię – plażę, nabrzeża , porty Odstęp czasu pomiędzy dotarciem każdej z kolejnych fal tsunami do brzegu może wynosić około 30 min. Tak było w przypadku tsunami z 2004 roku, które swój początek miało w pobliżu zachodniego wybrzeża Sumatry na Oceanie Indyjskim. Wywołane przez zbieżny ruch płyt litosfery czyli zewnętrznej, sztywnej powłoki Ziemi obejmującej jej skorupę – zaliczanej do górnej części tzw. płaszcza ziemskiego. Litosfera jest pojęciem szerszym niż skorupa ziemska. Jest ściśle związana z biosferą oraz hydrosferą, a także atmosferą- miąższość – głębokość litosfery wynosi od ok. 10 do ponad 100 km, a jej temperatura w dolnej części dochodzi do 700 Celsjusza !!! – Litosfera Ziemi podzielona jest na poruszające się względem siebie płyty, których ruch opisywany jest tzw. teorią tektoniki płyt -powoduje powstawanie w skałach naprężeń i kumulowanie energii – i jej wyzwalaniem. Kiedy energii jest zbyt dużo, masy skalne przesuwają się, powodując drgania, które rozchodzą się pod postacią fal sejsmicznych. W ten sposób powstaje podmorskie trzęsienie ziemi, które jest najczęstszą przyczyną powstania fal Tsunami.
Wybrzeża na całym świecie – mogą być atakowane przez kolejne grzbiety fali tsunami w odstępach równych okresowi fali, a więc w przedziałach rzędu kilkunastu lub kilkudziesięciu minut. Cofające się tsunami może sprawiać wrażenie gigantycznego odpływu. Czasami „cofanie” się wody może poprzedzić pierwszy atak Tsunami – tragiczny dla ludzi we wszystkich szerokościach i długościach geograficznych…
Tsunami różni się od fali wiatrowej tym, że w falowaniu bierze udział woda na całej głębokości (od dna do powierzchni), a nie tylko jej powierzchniowa warstwa. Po tym, jak fale zostaną wywołane, przemieszczają się po oceanie z prędkością sięgającą nawet 800 kilometrów na godzinę !!! – to tak jakbyśmy jechali samochodem z prędkością – niewyobrażalną !!! – i mogą przebyć cały ocean w ciągu jednej doby – przez 24 godzin – to odległość 19 200 kilometrów – można powiedzieć śmiało – 1/3 długości równika ziemi – i na dodatek przybiera na sile – potęguje swoją niszczycielską moc , jeżeli dojdzie do tego druga erupcja ziemi – co się zdarza – to już katastrofa niewyobrażalna.
Ale nie jest aż tak tragicznie – Na otwartym oceanie tsunami porusza się z zawrotną prędkością, ale ma znaczną długość, z tego też względu fala jest stosunkowo niska (przeważnie do 1 metra) i prawie niezauważalna. Nie stanowi więc większego niebezpieczeństwa dla statków. Zbliżając się do brzegu, na szelfie, fala skraca się, przez co jej wysokość znacznie rośnie wraz z podnoszącym się dnem oceanicznym. Docierając do wybrzeża, jej wysokość może przekroczyć 40 metrów (przybliżona wysokość 20 piętrowego budynku … Kolejne fale mogą atakować przybrzeżne miejscowości nawet przez kilka następnych godzin. Najwyższą, czterdziestometrową falą tsunami w XXI wieku była ta, która uderzyła w Indonezję w 2004 roku. Fale tsunami wdarły się na 2 kilometry w głąb lądu na Sumatrze w Indonezji i w Tajlandii, a na wybrzeżu Sri Lanki woda sięgnęła rejonów oddalonych o kilometr od brzegu. Najwięcej takich zjawisk występuje na wodach Oceanu Spokojnego. Gdzie było największe tsunami na świecie? Przerażający kataklizm miał miejsce w zatoce Lituya, na Alasce. W 1958 roku wystąpiło tam trzęsienie ziemi o sile 8 stopni w skali Richtera. W następstwie tej katastrofy, do wody osunęło się 40 mln metrów sześciennych ziemi, w wyniku czego powstała fala o wysokości 524 metrów! Naukowcy określają takie zjawisko mianem MegaTsunami. Na szczęście katastrofa miała miejsce w obszarze słabo zaludnionym. Zginęły wówczas tylko dwie osoby. Inne katastrofy pochłonęły znacznie więcej istnień ludzkich.
Im głębsza jest woda, tym większa prędkość tsunami. Na oceanie o głębokości 5000 metrów może ona pędzić z prędkością nawet 750 km/h. Średnia prędkość fali sejsmicznej w skałach może się wahać od 2000 do 9000 km/h. Tę właśnie różnicę w prędkości przemieszczania się fal sejsmicznych i tsunami wykorzystuje się do ostrzegania przed potencjalnym kataklizmem.
Międzynarodowe systemy alarmowania o niebezpieczeństwie działają na Pacyfiku, Oceanie Indyjskim, w rejonie Karaibów oraz na północno‑wschodnim Atlantyku – są. Te ostatnie obejmują swoim zasięgiem również basen Morza Śródziemnego, gdzie także występują podmorskie trzęsienia ziemi czy wybuchy wulkanów, które mogą spowodować powstanie tsunami. W chwili zarejestrowania fal sejsmicznych powstałych w wyniku trzęsienia ziemi pod dnem morskim, wysłane zostaje ostrzeżenie o możliwości wystąpienia tsunami. W zależności od oddalenia epicentrum od brzegu, czas na reakcję i ewakuację ludności może być bardzo krótki i wynosić od kilku do kilkunastu minut. Te systemy nie są jeszcze bezpieczne – nie ostrzegają ludzi.
Po Tsunami z 2004 roku system wykrywania podwodnych trzęsień został znacznie rozbudowany – obecnie składa się z 2 elementów:
– detektorów tsunami,
– sieci komunikacyjnej pomiędzy ośrodkami, które wzajemnie informują się o niebezpieczeństwie.
Wykrywanie tsunami działa na szczeblu regionalnym i międzynarodowym. Mieszkańcy wybrzeży Oceanu Spokojnego mogą zamówić usługę otrzymywania informacji na temat aktualnego zagrożenia przez SMS, przez tzw. Zintegrowany System Monitorujący Tsunami.
Odnotowane najbardziej tragiczne Tsunami na naszym globie:
– 22 grudnia 2018 – tsunami w Cieśninie Sundajskiej po wybuchu wulkanu Anak Krakatau – Zginęło co najmniej 281 osób.
– 28 września 2018 – fala tsunami, która uderzyła w wybrzeże Indonezji
– 11 kwietnia 2012 – ok. metrowa fala tsunami, która uderzyła w wybrzeże Indonezji.
– 11 marca 2011 – potężne tsunami powstałe po bardzo silnym trzęsieniu ziemi (o sile 9 stopni w skali Richtera) u wybrzeży Japonii.
– 28 marca 2005 – tsunami powstałe po trzęsieniu ziemi na Sumatrze, które zabiło ok. 1000 osób.
– 26 grudnia 2004 – trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim, zniszczenie wybrzeża kilku krajów Azji i Afryki (prawie 230 tys. ofiar !!!).
– 17 lipca 1998 – trzęsienie ziemi u wybrzeży Papui‑Nowej Gwinei wywołało tsunami, które spowodowało śmierć ok. 2200 ludzi.
– 22 maja 1960 – trzęsienie ziemi w Chile wywołało jedną z najwyższych fal tsunami, która dotarła nawet do wybrzeży Japonii. Zginęło około 3 tys. osób.
– 27 sierpnia 1883 – eksplozja Krakatau uznawana za największą klęskę żywiołową wszechczasów. Siła eksplozji Krakatau została oszacowana na 7000 razy silniejszą od wybuchu bomby atomowej zrzuconej na Hiroszimę, a fala tsunami wywołana tym wybuchem okrążyła cała Ziemię. Erupcja rozpoczęła się dokładnie 26 sierpnia o godzinie 12:53 czasu lokalnego, obejmowała 5 eksplozji, a wybuchy słyszano z odległości 4325 km. Słup dymu i popiołów wydobywający się z wulkanu osiągnął 27 km wysokości. Ciąg wybuchów Krakatau wyrzucił do stratosfery 46 km m3 popiołów, które opadając, zakryły 70% powierzchni globu. Fala uderzeniowa przemieszczała się z prędkością 1100 km/h. 2/3 wyspy, na której znajdował się wulkan, zniknęło z powierzchni Ziemi, natomiast fale sejsmiczne 7‑krotnie obiegły Ziemię. Gazy uwolnione przez wulkan na następne 3 lata spowodowały zmianę barwy widzialnej z Ziemi: Słońca na zielono i Księżyca na niebiesko. Zginęło około 36 tysięcy ludzi.
– W Europie wielkie podmorskie trzęsienie ziemi pod dnem Atlantyku (niedaleko wybrzeży Portugalii) w listopadzie 1755 roku wywołało tsunami, które zabiło ok.60 000 ludzi. To trzęsienie ziemi odbiło się np. na wyglądzie Lizbony, która m.in. z tego powodu posiada niewiele budynków starszych niż XVIII‑wieczne. W 1755 roku miasto zostało niemal doszczętnie zniszczone. Spowodowane przez wstrząs tsunami zniszczyło także wiele innych nadbrzeżnych miast portugalskich. Fale dochodziły do 6 metrów wysokości. Świadkowie podawali, że rzeka Tag zaczęła się cofać, „podnosząc się jak góra”.
Grafika z 1755 roku przedstawiająca Lizbonę w trakcie trzęsienia
Mamy się czego bać – mówię o naturze.
A tak między nami – nie chcę nikogo straszyć ! – może już niedługo zdarzyć się to zjawisko ponownie w Europie. Na morzu Śródziemnym i może na naszym morzy Bałtyckim. Ziemia drży nieustannie i coraz bardziej to przybiera na sile. To takie przesłanie tego artykułu . Wiem, że straszę – ale wiem , że mam rację.
Wszystko jest chwilą w tym naszym ułamku setnej sekundy naszego życia – życia naszej planety – nikt jeszcze nie udowodnił jak powstała – jak powstało życie – i nikt nie będzie wiedział … jak zgaśnie – A może za parę milionów lat pojawi się nowe – oby lepsze – w co nie wierzę…
Fajne jest to, że wszyscy ją teraz kochają … , ale nie szanują.
Szkoda.
dr inż. Robert Wójcik
Wspieraj IdeałZeZgrzytem.pl i umożliw nam tworzenie coraz lepszych treści!