CHIESA DEL GESU`- Klejnotem Sycylii

Dzień 27 kwietnia 2025 roku jest Świętem Miłosierdzia Bożego. Świetna okazja, aby zaprezentować Chiesa del Gesu` – barokowy klejnot Sycylii – o wyjątkowej estetyce – leżący w sercu Palermo.

Giuseppe Tomasi w swojej powieści „Lampart” ( która doczekała się ekranizacji – świetnej zresztą – z rolami Alaina Delona i Claudii Cardinale) zawarł opis Chiesa del Gesu`.

Zapraszam na zdjęcia, muzykę niebiańską i tekst – Marzanna Leszczyńska

Naciśnięcie czerwonego prostokąta z białą strzałką na obrazie poniżej uruchomi krótki film z muzyką. 

Będąc tu w Palermo oczywiście wiele osób podpowiada, co zobaczyć, ale nikt nie umie wystarczająco wyrazić co zobaczysz, gdy wejdziesz do środka Chiesa del Gesu`. Jest to tym bardziej zdumiewające, że nie spodziewasz się szoku, bo z zewnątrz Chiesa del Gesu` jest bardzo skromny. Kto wie, pewnie jest to nawiązanie do całej nauki Jezusa, dopiero będąc w jej środku, praktykując i poznając ją odkrywasz jej bogactwo, piękno i działanie na Twoją osobę.

Tak, to prawda, wrażenie po przekroczeniu progu tego kościoła – zapiera dech w piersiach i to natychmiast. Kościół nie należy do największych. Harmonia, którą tutaj zaprojektowano w genialny sposób w tej ilości szczegółów i bogactwa sztukaterii, dekoracji, inkrustacji, fresków ( ale przede wszystkim jakość, kunszt – wszystko doskonałe) – kompletnie człowieka bezradnie rozkłada emocjonalnie. Rodzi się myśl, przebija się, że absolutnie jest to coś najpiękniejszego, co dystansuje piękne dzieła, które już poznałam – widziałam do tej pory( Boże, ile już tego było!).

Chiesa del Gesu` zwany też jako Casa Professa powstał w XVI wieku. Jego twórcą jest jezuicki architekt Giovanni Tristano. Jest to architektura barokowa późnomanierystyczna. Rzeczywiście, kościół idealnie wpisał się w definicję manieryzmu jako dążenia do doskonałości formalnej i technicznej dzieła, jego wysubtelnienia, wyrafinowania, wykwintności i jednocześnie połączenia ze swobodą formy. Został zaprojektowany by inspirować wiarę i podziw. Jest świadectwem oddania Jezuitów Bogu i pokazał ich zaangażowanie w tworzenie miejsc o głębokim pięknie. Pozostał świadectwem artystycznej i duchowej spuścizny zakonu Jezuitów na Sycylii, promował katolicyzm podczas kontrreformacji, służył jako centrum edukacji i pracy misyjnej.

Każdy centymetr powierzchni wnętrza Chiesa del Gesu` wypełniony jest barokowym kunsztem, aż oczy bolą od podziwu. Łączy sztukę sakralną z historią wywołując efekt niepowtarzalnego doświadczenia. Spektakularną częścią jest trybuna apsydy w marmurowym materiale, płaskorzeźbami Gioacchino Vitagliano.

Na mnie piorunujące wrażenie zrobiły freski, które wyłoniły się w swojej genialności wykonania, ilości i w połączeniu z tymi marmurowymi misternymi dekoracjami. Ściany i sufity są jak gobelin sztuki religijnej, żyjący, a właściwie tętniący dramatycznym życiem nie tylko Jezusa i Maryi. W tych postaciach jest tyle światła, odnosi się wrażenie, że one się poruszają, płyną czy fruwają… Ma się wrażenie boskiej obecności, mistycyzmu. Chyba nigdy wcześniej nie towarzyszyło mi takie odczucie. Są spektakularne nie w taki sposób jakie wywołuje bogactwo materialne , jest to inny rodzaj wielkości i potęgi. Antonio Grano jest autorem fresku z I połowy XVIII wieku przedstawiającego adorację Dzieciątka przez Trzech Króli.

Kościół Gesu` nie zachował się w pierwotnej formie. W XVII wieku został rozbudowany, a w 1943 roku został zbombardowany. Jego odrestaurowanie zakończyło się właściwie dopiero w 2009 roku. No cóż.. Jaki budżet jest w stanie udźwignąć remont i utrzymanie na bieżąco całego dziedzictwa Palermo ?… Jest to miasto dużych kontrastów i widocznego ubóstwa ludzi. Żebractwo jest widoczne – zarówno to podszyte cwaniactwem i chęcią łatwego zdobycia pieniądza jak i prawdziwej biedy, która ściska serce. Siedząc w ogródku restauracji i pijąc kawę podszedł młody, śniady mężczyzna dobrze ubrany z dzieckiem na ręku próbujący wyprosić pieniądze – doprawdy chciało się powiedzieć: Jesteś zdrowy, nie wstyd ci? A jaka złość się odmalowała, gdy nic nie wskórał. Człowiek boi się, gdyby nie tłumy wokół, spodziewałabym się agresji. I drugie doświadczenie w tym samym miejscu gdy podchodzi nieśmiało otyła, niemłoda kobieta z dwójką małych, umorusanych , na wpół dzikich dzieci jedno na ręku – wyciąga rękę, w oczach widać, że dostała wcześniej odmowę i tym razem nie spodziewa się „sukcesu”. Gdy otrzymała pieniądz, otarła łzy i ze wstydem i zażenowaniem , ale też wdzięcznością – odeszła.

Chiesa del Gesu` na zewnątrz ze swoją majestatyczną kopułą, dwiema bliźniaczymi dzwonnicami podkreślającymi sylwetkę kościoła jest widocznym elementem panoramy Palermo. Otoczona jest ulicami starego miasta. Jedne są prawie puste, bardzo zaniedbane, ale zaraz są te szerokie po, których chodzą tłumy ludzi, a we wnętrzu kamienic mieszczą się ekskluzywne sklepy. W pobliżu tego kościoła położony jest tętniący życiem targ Ballaro`. Jest to niezwykłe miejsce, takie jakby z innego wymiaru czasowego. Przede wszystkim scala targu, jego wymiary są potężne. Mieści się wśród tych starych domów, ruin, zabytków, na stołach wyłożone są smakowitości – przede wszystkim owoce morza, ryby. Wygląda to bardzo apetycznie. Proszę sobie wyobrazić jak wśród tych kręcących się tam tłumów ludzi – turystów, egzotycznych ludzi ubranych dziwnie, po muzułmańsku, biegających dzieci, kupujących i degustujących ludzi słychać śpiew – przepiękny tenor jak wyciągnięty z opery należący do sprzedawcy, który zachęca do kupna swoich towarów. Taki rasowy Włoch, czarny, nieduży, krępy. Targ Ballaro` to kultura, nie tylko miejsce zakupów i konsumpcji.

Chiesa del Gesu` to nie tylko miejsce piękne i historyczne, ale pozostaje do dzisiaj aktywnym miejscem kultu i kulturalnym punktem orientacyjnym w Palermo.

Marzanna Leszczyńska

Do tej pory na http://www.idealzezgrzytem.pl o tematyce Sycylii ukazały się następujące artykuły :

https://idealzezgrzytem.pl/2025/04/03/topienie-marzanny-na-sycylii/

https://idealzezgrzytem.pl/2025/04/07/pablo-picasso-w-palermo/

chttps://idealzezgrzytem.pl/2024/11/27/o-sycylii-w-gorzowskim-klubie-pttk/