A gdy słońce było Bogiem…, zgasły światła – i pojawiła się zorza…

10 i 11 maja 2024 roku cała Polska zachwycała się i obserwowała kolorowe niebo takie jak co roku obserwują Norwegowie w Tromso ( ale nie w maju). Masa zdjęć została zrobiona. Okolice Gorzowa Wielkopolskiego oglądały to zjawisko, nawet z balkonów w mieście ludzie je obserwowali . Zewsząd zachwyt. Jednak są tacy, którzy zachwytu nie podzielili. Swoimi obawami dzieli się dr Robert Wójcik – zapraszam na artykuł – Marzanna Leszczyńska

Zdjęcia „zorzy” w okolicach Świerkocina i Nowin Wielkich wykonał Marek Kaźmierski

Dr Robert Wójcik

motto :

„Kiedy słońce było Bogiem” – czerpmy mądrość z historii…. jej nie da się oszukać. Dziś wracamy do źródeł. Nauka też – Dziś boję się ciemności…..

Jakie to dziwne – kiedyś ludzie bali się zaćmienia słońca. Bardzo skutecznie to wykorzystywano. Dziś boimy się wiecznej ciemności – chyba, że nam tylko pozostanie światło zorzy, którą się upajamy…..

Zorza polarna jest zjawiskiem świetlnym, które występuje głównie w okolicach bieguna północnego i południowego. Naukowa nazwa zorzy polarnej to aurora borealis w obrębie bieguna północnego i aurora australis w okolicach bieguna południowego.Zjawisko to powstaje, kiedy naenergetyzowane cząstki gazu wysyłane przez Słońce uderzają w górną warstwę atmosfery Ziemi z dużą prędkością. Planeta jest chroniona przed „atakiem” dzięki polu magnetycznemu. Przekierowuje ono cząstki w kierunku bieguna północnego i południowego, a cząsteczki wchodzą w interakcję z gazami znajdującymi się naszej atmosferze, powodując występowanie charakterystycznych, wielobarwnych świateł.

Zorza polarna była widoczna nad Polską w nocy z piątku na sobotę : 10-11 maja 2024 roku. Niebo rozświetliło się setkami barw i noc nad naszym krajem była wyjątkowo bajeczna. Zachwyciła swoim kolorem i wyjątkowością. Widok przepiękny, lecz trochę niepokojący. Za zjawisko była odpowiedzialna burza geomagnetyczna klasy G5 – ekstremalna, najwyższej możliwej kategorii ( nie notowana od dziesiątek lat) – taka, o której będzie się mówiło latami i której będą poświęcone całe rozdziały we współczesnych książkach o astronomii. Koronalny wyrzut masy (ang. CME – coronal mass ejection) jest to wielki, często kilkukrotnie większy od Ziemi, silnie namagnesowany obłok plazmy, który z dużą prędkością wyrzucany jest w przestrzeń międzyplanetarną. To jeden z najważniejszych czynników kształtujących pogodę kosmiczną nie tylko w naszym układzie słonecznym. Silne CME stają się bardziej powszechne podczas maksimum słonecznego – szczytu 11-letniego cyklu. W tym czasie liczba plam słonecznych i rozbłysków słonecznych gwałtownie wzrasta, ponieważ pole magnetyczne Słońca staje się bardziej niestabilne. Jeśli słońce – nasz architekt świata jest niestabilne – to co możemy powiedzieć o naszej ziemi, która jest cząstką tego układu ? Co możemy powiedzieć o pogodzie kosmicznej otaczającej naszą planetę?  

Pogoda kosmiczna nie jest czymś, o czym większość z nas myśli na co dzień. A szkoda. Naładowane cząstki i pole magnetyczne Słońca nieustannie przemierzają przestrzeń i zderzają się z polem magnetycznym Ziemi. Czasem zorze polarne wypełniają wtedy niebo światłem tańczącym wzdłuż tych linii pola. Jednak najbardziej ekstremalna pogoda kosmiczna ma miejsce wówczas, gdy Słońce wyrzuca miliardy ton naenergetyzowanych cząstek bezpośrednio w kierunku Ziemi, z prędkością dochodzącą do 3000 kilometrów na sekundę. A takie zjawisko mieliśmy właśnie teraz.

Te zjawisko, znane jako koronalny wyrzut masy CME pochodzą z zewnętrznej atmosfery Słońca – jego korony – i mogą powodować intensywne burze geomagnetyczne, a przez to negatywnie wpływać na astronautów, satelity i statki kosmiczne. Burze geomagnetyczne mają miejsce, gdy pole magnetyczne Ziemi zostaje silnie zakłócone. Najbardziej ekstremalne z nich są generowane właśnie przez CME. Koronalne wyrzuty masy dosłownie pobudzają pole magnetyczne Ziemi, co może mieć także katastrofalne skutki – w zależności od ich wielkości i prędkości. Uważa się, że jeden z najintensywniejszych CME dotknął nas w ten sposób między 28 sierpnia a 2 września 1859 roku. Po około 18 godzinach od wystąpienia na Słońcu dotarł do Ziemi, wywołując potężną burzę geomagnetyczną. Zorza polarna była wówczas widziana nawet na dalekim południu, w tym i na Karaibach. Linie telegraficzne przepalały się, a komunikacja została zakłócona w różnych miejscach na całym świecie przez wiele godzin. Wcześniej już jednak obserwowano liczne plamy słoneczne, a 1 września tego samego roku angielski astronom Richard Christopher Carrington zaobserwował na Słońcu  rozbłysk, który później powiązano z powstaniem tego koronalnego wyrzutu masy. Dziś ta burza słoneczna znana jest pod nazwą zjawiska Carringtona – i takie właśnie zjawisko odnotowano ( chwała Bogu – że tylko zaobserwowano w postaci zorzy) w Polsce w końcówce pierwszej dekady maja 2024 roku. Powiedzmy sobie szczerze – Koronalne wyrzuty masy wywołują burze geomagnetyczne – zakłócenia w polu magnetycznym naszej planety – i mogą prowadzić do zakłóceń w sieciach przesyłowych energii elektrycznej, sieciach informatycznych, systemach elektroniczno- satelitarnych nawigacji wojskowej ( ba – nuklearnej) . Może wywołać tymczasowy blackout. Blackout, to potoczne określenie elektroenergetycznej i informatycznej awarii systemowej, na skutek której następuje przerwa w pracy systemu. Awarię taką definiuje się jako całkowity zanik napięcia w sieci elektroenergetycznej na znacznym obszarze i czasie. Cała niemalże współczesna cywilizacja bazuje na energii elektrycznej. Można powiedzieć, że jest ona podstawą naszej egzystencji. Wystarczy kilkugodzinna przerwa w dostawie energii elektrycznej, aby sparaliżować całe miasta, kraje, świat – a Świat miał już okazję przekonać się o tym kilkakrotnie…..

Aktywność słońca rośnie – maximum ma osiągnąć w 2025 roku – to jest absolutnie pewne – poparte przez specjalistów, naukowców – którzy badają i śledzą to zjawisko. Nie wiemy co to będzie. A jak myślicie – Wy – Drodzy czytelnicy ?

dr Robert Wójcik